vrijdag 11 september 2009

Auto-rijles met "Fleur en Fijn"

- "Oh, U bent eigenwijs?", zei hij, de rijles-instructeur waar ik voor het eerst mee ging auto-lessen na mijn infarct. "..Dan kunnen we er wel bijna mee ophouden", ging hij vervolgens verder. Inwendig witheet werd ik, maar ik laat me niet direkt in de kaart kijken, dat kan altijd nog. Natuurlijk ben ik tamelijk eigenwijs, alhoewel ik het liever "kritisch" noem. Kritisch zijn is een sterke eigenschap, sterker nog, ik moet kritisch zijn als ingenieur lucht- en ruimtevaart-techniek. Als wij ingenieurs zouden zeggen "och laat maar, het zal wel goed zijn", dan zouden er heel wat meer vliegtuigen uit de lucht komen, maar dat terzijde.

Goed, dat was dus het autorijden. Voor het eerst na 9 maanden van afzien en ziekenhuizen had ik me verheugd om dat weer langzaam te kunnen gaan doen. Natuurlijk is mijn rechterhand nog een beetje ongevoelig, dus ik was ietwat aan het "klooien" met de versnellingspook en ook was het koppelen en gas geven nog niet op elkaar afgestemd met mijn benen. Maar wat schetst mijn verbazing? "Misschien moet U maar een automaat nemen, dat schakelen gaat nooit lukken!" Dit wist hij me te verzekeren, nu na 9 maanden geen auto te hebben gereden, in een vreemde auto, een ander merk dan wat ik gewend ben, en nog wel nu ik nog niet eens de straat uit was. Ondanks mijn inwendige woede bleef ik wonderwel kalm, heb hem verder min of meer genegeerd, deze "Mr Fleur en Fijn" uit Hellevoetsluis. Ik zal verder zijn naam maar niet noemen. Het enige wat ik wilde was tenslotte dat ik uiteindelijk weer kon gaan autorijden deze middag. En verder is van scherpe repliek dienen tamelijk moeilijk voor me als het aan komt met praten, want ik praat door mijn hersen-infarct toch nog steeds langzaam en zeker in dit soort situaties kan ik de goede woorden niet direkt vinden.


Het ging, na het uitvinden van het goede gevoel, na 10 minuten eigenlijk prima, merkte ik. Natuurlijk had Mr Fleur en Fijn van allerlei opmerkingen over mijn ietwat al te relaxte houding met mijn armen, maar misschien is er iets ingesleten na 1 miljoen kilometer autorijden door heel Europa en Amerika in mijn carriere? Ik vond het belangrijkst dat ik het inschatten van het verkeer weer kritisch wilde bekijken, en dan ook met flink wat drukte op de autosnelweg in plaats van op mijn fiets in een landweggetje. Af en toe had ik problemen met de versnellingspook, waar ik af en toe naar de 5e in plaats van de 3e versnelling schakelde. Toen ik de rij-instructeur vertelde dat deze pook anders was, heeft meneer dat "nog nooit gezien, en kon het zich niet voorstellen". Ik ben gewend aan mijn Renault Megane Scenic, die een pookje recht vooruit horizontaal heeft, in plaats van de pook verticaal in de middenconsole bij een Mercedes. Blijkbaar heeft de rij-instructeur nog nooit andere auto's gehad.. Hmm.

Uiteindelijk heb ik met veel plezier gereden, voor het eerst weer. Overal dwars door de drukte, autowegen ("ja meneer, het is 80"), snelwegen, tunnels, enzovoort. Zonder ongelukken zelfs :) Ik wil nog een keertje rijden, puur om het zeker te weten, voordat ik de mallemolen misschien inga qua CBR (wellicht test het CBR mijn verkeers-inschattingsvermogen). Maar dat plezier met autorijden had helemaal niets te maken met deze betweterige bullebak. Ik zal hem nooit en te nimmer aanbevelen bij CVA-patienten, sterker nog, ook mijn kinderen ga ik nooit bij hem laten lessen wanneer ze de leeftijd hebben om te gaan autorijden! Dan weer was ik blijkbaar te relaxed, dan weer te voorzichtig, wat wil je nu? Ik voelde me net weer 20, als een eigenwijze schooljongen behandeld. Al die arme kinderen in Hellevoetsluis die met hem te maken krijgen.. Weest gewaarschuwd voor "Mr. Fleur en Fijn"!

Nils

woensdag 2 september 2009

Oeverloos gebrein (hersen-infarct)

Ons brein bouwt voortdurend een model van de werkelijkheid om ons heen. Dat is nodig, omdat het brein zelf niets kan zien, voelen, horen of ruiken. Het brein is afhankelijk van onze zintuigen bij het begrijpen van wat er zoal gebeurt rondom ons. Het is donker en stil in onze hersenpan, en die veelkluwige computer die daar werkt, krijgt niets anders dan pulsjes van de zintuigen aangereikt. En andersom is het precies hetzelfde. De hersenen bewegen of praten niet vanzelf, dat doen de spieren. Die computer is als een zwijgzame generaal die alleen maar korte flitsende telegrammen stuurt.

Het rare is dat het model niet stanta-pede aangepast wordt door ons brein, zoals je misschien wel zou verwachten. Het model wordt in de kinderjaren gemaakt, en in de loop der tijden wordt het verbeterd of veranderd wanneer het nodig is. En ook hebben we niet gewoon een harddisk met data om het model te maken of veranderen, het zijn natuurlijk de vele miljarden zenuwcellen die met vereende krachten dit model eerst maken en dan onderhouden. Om dat te doen zijn er een paar methoden. De zenuwcellen groeien zelf, vooral in de kindertijd, en verder worden de verbindingen tussen zenuwcellen aangemaakt of verbeterd. Dit proces heeft tijd nodig, en hoe ouder je bent, hoe langerzamer dat gaat.

Wanneer er nu iets gebeurt dat abnorbaal is, kan ons brein het model, wat nog steeds de oude toestand weergeeft, niet updaten. Dit zie je bijvoorbeeld bij patienten waarbij een arm of been geamputeerd is. Het brein denkt dat de arm er nog steeds aan zit, en voelt pijn-sensatie op een plek waar de arm er helemaal niet meer is, zelfs maanden erna.

Een tegenovergesteld verschijnsel heb ik zelf aan den lijve ondervonden. Door een hersen-infarct heeft mijn brein flinke schade opgelopen met onder meer het gevoel in mijn rechter-lichaam, vooral in mijn hand en been. Nu is er helemaal niets mis met mijn rechterhand of rechterbeen, maar door de hersenbeschadiging heeft mijn brein een stuk van het model, wat het eerst had, verloren. Een hele vreemde gewaarwording, want als iemand tegen me zegt: "Hoe zit het met je rechterhand?", dan denk ik eerst.. Welke hand? Ik heb helemaal geen rechterhand, of bedoel je soms dat vreemde ding wat er net zo uit ziet als mijn linkerhand? Het zit waarschijnlijk aan me vast, maar wat moet ik ermee?

De meest vreemde reaktie was nog, dat ik merkte dat de motoriek rechts wel werkte, terwijl het gevoel helemaal weg was. De therapeut in het ziekenhuis vroeg me, één van de eerste dagen na die infarct, om eens te gaan staan en te proberen te lopen langs een brug (zoals bij een gymzaal). Ik keek hem glazig aan, en mompelde dat ik helemaal niets voelde rechts, en of hij misschien een misplaatste grap nodig vond. Maar wat bleek.. Ondanks de afwezigheid van het gevoels-model, kon het andere deel van mijn brein, wat met de motoriek werkte, gewoon doorgaan. Ik kon gewoon lopen! Als ik niet had geweten hoe het precies werkt met de hersenen, dan had ik gedacht dat het een wonderbaarlijke genezing was en was ik gaan geloven in welke god dan ook. Nu was deze kennis bijna een beetje een teleurstelling, maar het doet er niet aan af dat ik breed glimlachte van opluchting en blijdschap nu ik merkte dat de motoriek in mijn rechterhelft langzaamaan herstelde.

Overigens is het gedeelte van het model dat weg is, bij delen van de hersenen die beschadigd zijn, ook echt weg. Maar gelukkig kunnen andere delen van de hersenen proberen het over te nemen. Al naar gelang je leeftijd, en de "plasticiteit" van de hersenen, kunnen verbindingen gevormd worden die het model langzaam weer opbouwen. Artsen zijn behoudend en waarschuwen altijd voor teveel hoop, en dat is ook wel verstandig om zodoende geen valse hoop te kweken. Toch wil ik graag wat ideeën geven die misschien tamelijk hoopvol kunnen zijn.

1. Het creëren van het model is min of meer dezelfde bezigheid als het leerproces in de hersenen. Hoe meer je gewend bent te leren, hoe beter zal het repareren van het model gaan. Dus veel puzzelen, kaarten, schaken, chatten, etcetera!

2. De hersenen zijn na een infarct behoorlijk in de war. Het model, wat "rafelig" is door de beschadiging, strookt niet goed met de werkelijkheid. Het is alsof je met een huurauto in een vreemde stad als Bankok probeert van A naar B te rijden. Je wilt wel, maar die aandacht kost zoveel tijd dat je binnen een half uur hondsmoe bent. Dus mijn advies is om na allerlei oefeningen gewoon een uurtje weer te slapen om bij te tanken. En ook sowieso veel slapen om je brein de rust te geven.

3. Vermijd rumoerigheid en aandachtstrekkers. Je hersenen hebben al meer dan genoeg te doen. Herinner je die stad Bankok? Als je tijdens het autorijden ook nog eens aan de telefoon gaat praten of in een hevige discussie terechtkomt, gebeuren er gegarandeerd ongelukken.

4. Stimuleer de hersenen om te modelleren. In mijn geval betekende dat bijvoorbeeld om tot vervelens toe het gevoel langs de huid in rechterhand, arm, been of voet te strelen. Hetzij met mijn linkerhand, eigen rechterhand, een borsteltje, etc. Ook een heet handen- of voetenbadje met soda hielp. Natuurlijk wel uitkijken met hitte bij gedeeltelijke ongevoeligheid! Een ander voorbeeld is voor mij "spraak". Waarom denk je dat ik hier een leuk verhaal aan het ophangen ben? Niet alleen omdat ik zo graag wil dat iedereen dit zou moeten weten. Vlak na die infarct kon ik totaal niet meer praten, een vreselijk gevoel, zeker omdat communicatie mijn stokpaardje is. Het "oefenen-oefenen-oefenen" verhaal heeft vruchten afgeworpen, ookal zijn er nog wat vouwtjes weg te werken (en jij bent de jury, hehe).

Voor mensen die een CVA hebben gehad

Op de vraag of veel dingen weer goed komen als je deze 4 adviezen opvolgt, kan ik niets zeggen, want het herstelproces is individueel. Het enige wat ik kan zeggen, is dat voor mij deze adviezen goed werken, nu na zo'n 10 maanden na mijn hersen-infarct. Ik loop weer en praat weer, sla zelfs een balletje, en dat zou niemand hebben kunnen hopen vlak erna.

Ik Kies Bewust

"Ik kies bewust".. me hol!

Het zal wel een hele mooie en ideologische gedachte zijn van de stichting met de gelijknamige naam als het logo, maar als je als klant blindelings zo'n pak met "ik kies bewust" koopt, dan kies je net zo bewust als dat je naar de McDonalds gaat.

Laten we wel stellen, dat wanneer je bewust kiest, dan heb je dat logo op dat pak niet nodig, want je kunt toch gewoon zien wat er aan ingredienten in zit? Het enige wat beter kan, vind ik, is een kleurcode met tegelijk een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, en dit wordt gelukkig al regelmatig gedaan. Dus waarom hebben we zo'n "ik kies bewust" logo nodig? Het riekt naar commercie en het zal mij niet verbazen dat er een andere agenda met belangen voor die stichting is. Bovendien erger ik me mateloos wanneer zo'n produkt mij zegt dat "ik iets kies", ik kan dat zelf wel prima beslissen!

Het enige wat tot nu toe gebeurt, is dat de consument naar produkten gelokt wordt die in veel gevallen helemaal niet zo "bewust" zijn, een paar voorbeelden:

- In plaats van suiker, wordt aspartaam gebruikt in de "ik kies bewust" produkten omdat suiker nu eenmaal veel te veel calorieeën heeft als je dag in dag uit zoete dranken drinkt en daar word je dik van. Maar aspartaam is ook geen lieverdje, er zijn indicaties dat aspartaam zelfs kankerverwekkend zou kunnen zijn. Maar goed, dat is niet bewezen of bewijsbaar slecht, dus onschuldig. Wow! Wat een bewuste keuze hebben we toch gemaakt!

- Een biologisch bedrijf in de Betuwe kreeg geen "ik kies bewust" logo omdat het als vruchtensap niet genoeg vezels zou bevatten. Maar wil je dat in druivensap? Wil je een hele drap in de bodem of zou het niet beter zijn dat die drek met vezels eerst gezuiverd wordt als het druivensap in het pak wordt geschonken?

Het zou me niet verbazen dat de marketeer dezelfde is als toen ooit "melk, de witte motor". Ondertussen weet iedereen al lang dat melk helemaal niet zo gezond is, waardoor velen het gekscherend "melk, de witte sloper" noemen.

Dus voor mij is het een gesneden koek, zodra ik voor een rek van die goudgele dumbo logootjes sta, en ik toevallig het voel aankomen, dan zet ik me schrap en .. hatshoe! Als de floormanager me dan vraagt waar ik nou helemaal mee bezig ben, dan zeg ik gewoon .. oh, "Ik Nies Bewust"!

Nils

Spatio-Temporalis

Spatio-temporalis. Het klinkt wel lekker latijns of wetenschappelijk. Maar of deze term precies zo heet, ik denk het niet. Er bestaat wel de engelse term "spatio-temporal", ofwel space-time, het idee dat we in ruimte en tijd leven.

Er zijn legio voorbeelden waarbij het proces veel leuker is dan het eindresultaat. Oftewel, de film in plaats van het stilstaande beeld. Ik denk dat onze hersenen eigenlijk niets anders doen, een snelle beweging die we zien krijgt direkt onze aandacht, we luisteren graag naar de opeenvolging van geluiden (muziek of spraak), een streling is veel lekkerder dan een hand die zich stilhoudt, en bewegen, hoe inspannend het ook is, geeft voldoening. Andere voorbeeld is bijvoorbeeld het bouwen met blokjes of lego, wat voor kinderen en ook volwassenen veel leuker is dan het eindresultaat ookal is die brandweer-auto heel erg mooi. En niet voor niets gaan velen gitaarspelen, ookal is het in het begin een vreselijk gejengel, het proces op zich geeft veel voldoening voor jezelf.

Een idee dat ik nu opper, en wat misschien een gratis commercieel idee is wat alle sportscholen kunnen gebruiken (en misschien al bestaat), is een loopband met 3 monitors, of ook wel gewoon een grote, 100 Hz zodat de monitor met stereo-vision kan werken. Verder nog wat luidsprekertjes met wat natuur-geluiden en wie weet een ventilator. Het wordt leuk als het interactief is. Bijvoorbeeld een film van de inca-trail van Machu Picchu, of een tocht door de Grand Canyon, om maar een paar te nemen. Zodra de persoon de loopband in de gang zet door te gaan lopen, loopt de film een stukje verder, en als de persoon even uitrust, blijft ook de film staan. Al naar gelang van de conditie van de deelnemer kan de loopband iets langzamer of sneller dan de realiteit gaan, en net zo meer of minder steil.

Het idee is dat de deelnemer echt het gevoel heeft dat hij of zij een prestatie heeft gedaan, het geeft voldoening en tegelijk is het heel therapeutisch. Zoals een Nederlands bandje, Trockener Kecks, wel eens heeft gezongen: de jacht is mooier dan de vangst!

Nils

Blog testen

Dit is het eerste bericht in deze blog, en is een test. Een aantal berichten zal ik ophalen van een andere blog. In het vervolg zal ik wat interessante schrijfsels publiceren die losjes te maken hebben met het boek "De Robotische Revolutie", welke hopenlijk binnen 6 maanden uitgegeven wordt.